Tunceli Tarihi ve Genel Bilgiler

Tunceli Nerede

Tunceli
—  İl  —
300px-Latrans-Turkey_location_Tunceli.svg

İlin Türkiye’deki konumu

Dersim_districts

Tunceli haritası

Ülke Türkiye
Coğrafi bölge Doğu Anadolu
Yönetim
 – Vali Osman Kaymak
Yüzölçümü
 – Toplam 7.774 km2 (3.001,6 mi2)
Nüfus (2013)[1]
 – Toplam 85.428
 – Kır 32.040
 – Şehir 53.388
Zaman dilimi DAZD (+2)
 – Yaz (YSU) DAYZD (+3)
İl alan kodu 0428
İl plaka kodu 62
İnternet sitesi: Tunceli Valiliği

Tunceli Gezilecek Yerler – Tarihi Yerler

Tunceli Hakkında Genel Bilgiler

Tunceli, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan bir ildir.

Kuzeyde ve batıda Munzur Dağları ile Karasu Irmağı, doğuda Bingöl Dağları ve Peri Suyu, güneyde Keban Baraj Gölü ile çevrilidir. Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi bu bölgede de çağlar boyunca pek çok uygarlık yaşamıştır. Orta Çağdan kalma ve bugün hâlâ iyi durumda bulunan Pertek Kalesi ve Munzur Vadisi Millî Parkı görülmeye değer güzellikleridir.

Tunceli’nin yerleşimleri: Tunceli (merkez), Çemişgezek, Hozat, Mazgirt, Nazımiye, Ovacık, Pertek ve Pülümür’dür. 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilçeyle beraber 8 ilçe, 2 belde ve 342 köy vardir.

Tunceli‘nin ilçeleri

İl merkezi
Tunceli
Bağlı ilçeler
Çemişgezek · Hozat · Mazgirt · Nazımiye · Ovacık · Pertek · Pülümür

Tunceli’ye bağlı 8 ilçe, 2 belde ve 365 köy bulunmaktadır.[1]

Tunceli Çemişgezek Köyleri

  • Akçapınar
  • Akçayunt
  • Alakuş
  • Anıl
  • Arpaderen
  • Aşağıbudak
  • Aşağıdemirbük
  • Bağsuyu
  • Bozağaç
  • Büyükörence
  • Cebe
  • Dedebeyli
  • Doğan
  • Doğanalan
  • Erkalkan
  • Gedikler
  • Gözlüçayır
  • Gülbahçe
  • Karasar
  • Kıraçlar
  • Paşacık
  • Payamdüzü
  • Sakyol
  • Sarıbalta
  • Tekeli
  • Toratlı
  • Ulaklı
  • Ulukale
  • Uzungöl
  • Vişneli
  • Yemişdere
  • Yukarıbudak
  • Yünbüken

Tunceli Hozat Köyleri

  • Akpınar
  • Alancık
  • Altınçevre
  • Balkaynar
  • Beşelma
  • Bilekli
  • Boydaş
  • Buzlupınar
  • Çağlarca
  • Çaytaşı
  • Çığırlı
  • Dalören
  • Dervişcemal
  • Geçimli
  • İnköy
  • Kalecik
  • Karabakır
  • Karacaköy
  • Karaçavuş
  • Kardelen
  • Kavuktepe
  • Koruköy
  • Kozluca
  • Kurukaymak
  • Sarısaltık
  • Taşıtlı
  • Türktaner
  • Uzundal
  • Yenidoğdu
  • Yüceldi

Tunceli Mazgirt Beldeleri

  • Akpazar
  • Darıkent

Tunceli Malazgirt Köyleri

  • Ağaçardı
  • Akdüven
  • Akkavak
  • Aktarla
  • Akyünlü
  • Alanyazı
  • Alhan
  • Anıtçınar
  • Aslanyurdu
  • Aşağıoyumca
  • Aşağıtarlacık
  • Ataçınarı
  • Avunca
  • Aydınlık
  • Ayvatlı
  • Balkan
  • Beşoluk
  • Beylermezraası
  • Bulgurcular
  • Çatköy
  • Dallıbel
  • Danaburan
  • Dayılar
  • Dazkaya
  • Demirci
  • Demirkazık
  • Doğanlı
  • Doğucak
  • Geçitveren
  • Gelincik
  • Gelinpınar
  • Göktepe
  • Güleç
  • Gümüşgün
  • İbimahmut
  • İsmailli
  • Kalaycı
  • Kaleköy
  • Karayusuf
  • Karsan
  • Karşıkonak
  • Kartutan
  • Kavaktepe
  • Kayacı
  • Kepektaşı
  • Kızılcık
  • Kızılkale
  • Koçkuyusu
  • Koyunuşağı
  • Köklüce
  • Kuşaklı
  • Kuşhane
  • Obrukkaşı
  • Obuzbaşı
  • Ortadurak
  • Ortaharman
  • Otlukaya
  • Oymadal
  • Öreniçi
  • Özdek
  • Sarıkoç
  • Sökücek
  • Sülüntaş
  • Temürtaht
  • Yaşaroğlu
  • Yazeli
  • Yeldeğen
  • Yenibudak
  • Yukarıoyumca

Tunceli Nazımiye Köyleri

  • Aşağıdoluca
  • Ayranlı
  • Ballıca
  • Beytaşı
  • Bostanlı
  • Büyükyurt
  • Çevrecik
  • Dallıbahçe
  • Demirce
  • Dereova
  • Doğantaş
  • Geriş
  • Güneycik
  • Günlüce
  • Güzelpınar
  • Kapıbaşı
  • Kılköy
  • Ramazanköy
  • Sapköy
  • Sarıyayla
  • Turnayolu
  • Yayıkağıl
  • Yazgeldi
  • Yiğitler
  • Yukarıdoluca

Tunceli Ovacık Köyleri

  • Adaköy
  • Ağaçpınar
  • Aktaş
  • Akyayık
  • Arslandoğmuş
  • Aşağıtorunoba
  • Aşlıca
  • Bilgeç
  • Burnak
  • Buzlutepe
  • Büyükköy
  • Cevizlidere
  • Çakmaklı
  • Çambulak
  • Çatköy
  • Çayüstü
  • Çemberlitaş
  • Çöğürlük
  • Doludibek
  • Eğimli
  • Eğrikavak
  • Eğripınar
  • Elgazi
  • Eskigedik
  • Garipuşağı
  • Gözeler
  • Güneykonak
  • Halitpınar
  • Hanuşağı
  • Havuzlu
  • Isıtma
  • Işıkvuran
  • Karaoğlan
  • Karataş
  • Karayonca
  • Kızık
  • Konaklar
  • Koyungölü
  • Kozluca
  • Köseler
  • Kuşluca
  • Mollaaliler
  • Otlubahçe
  • Öveçler
  • Paşadüzü
  • Sarıtosun
  • Söğütlü
  • Şahverdi
  • Tatuşağı
  • Tepsili
  • Topuzlu
  • Yakatarla
  • Yalmanlar
  • Yarımkaya
  • Yaylagünü
  • Yazıören
  • Yenikonak
  • Yenisöğüt
  • Yeşilyazı
  • Yoğunçam
  • Yoncalı
  • Ziyaret

Tunceli Pertek Köyleri

  • Akdemir
  • Ardıç
  • Arpalı
  • Aşağıgülbahçe
  • Ayazpınar
  • Bakırlı
  • Ballıdut
  • Beydamı
  • Biçmekaya
  • Bulgurtepe
  • Çakırbahçe
  • Çalıözü
  • Çataksu
  • Çukurca
  • Demirsaban
  • Dere
  • Dereli
  • Dorutay
  • Elmakaşı
  • Geçityaka
  • Gövdeli
  • Günboğazı
  • Kacarlar
  • Karagüney
  • Kayabağ
  • Kazılı
  • Koçpınar
  • Kolankaya
  • Konaklar
  • Konurat
  • Korluca
  • Mercimek
  • Pınarlar
  • Pirinççi
  • Sağman
  • Söğütlütepe
  • Sumak
  • Sürgüç
  • Tozkoparan
  • Ulupınar
  • Yalınkaya
  • Yamaçoba
  • Yeniköy
  • Yukarıgülbahçe
  • Yukarıyakabaşı

Tunceli Pülümür Köyleri

  • Ağaşenliği
  • Akdik
  • Altınhüseyin
  • Ardıçlı
  • Bardakçı
  • Başkalecik
  • Boğalı
  • Bozağakaraderbendi
  • Çağlayan
  • Çakırkaya
  • Çobanyıldızı
  • Dağbek
  • Dağyolu
  • Dereboyu
  • Dereköy
  • Derindere
  • Doğanpınar
  • Efeağılı
  • Elmalı
  • Göcenek
  • Gökçekonak
  • Hacılı
  • Hasangazi
  • Kabadal
  • Kangallı
  • Karagöz
  • Kayırlar
  • Kaymaztepe
  • Kırdım
  • Kırklar
  • Kırkmeşe
  • Kızılmescit
  • Kocatepe
  • Kovuklu
  • Közlüce
  • Kuzulca
  • Mezraa
  • Nohutlu
  • Sağlamtaş
  • Salkımözü
  • Sarıgül
  • Senek
  • Süleymanuşağı
  • Şampaşakaraderbendi
  • Taşlık
  • Turnadere
  • Üçdam
  • Ünveren
  • Yarbaşı

Tunceli Merkez Köyleri

  • Alaçık
  • Altınyüzük
  • Ambar
  • Atadoğdu
  • Atlantı
  • Babaocağı
  • Baldan
  • Başakçı
  • Batman
  • Baylık
  • Böğürtlen
  • Buğulu
  • Burmageçit
  • Cılga
  • Çalkıran
  • Çemçeli
  • Çıralı
  • Çimenli
  • Çukur
  • Dedeağaç
  • Demirkapı
  • Dikenli
  • Dilek
  • Doludizgin
  • Doluküp
  • Düzpelit
  • Eğriyamaç
  • Erdoğdu
  • Geyiksuyu
  • Gökçek
  • Gömemiş
  • Gözen
  • Güdeç
  • Güleç
  • Gürbüzler
  • Kanoğlu
  • Karşılar
  • Kocakoç
  • Kocalar
  • Kopuzlar
  • Kuyluca
  • Meşeyolu
  • Okurlar
  • Pınar
  • Sarıtaş
  • Sinan
  • Suvat
  • Tahtköy
  • Tüllük
  • Uzuntarla
  • Yeşilkaya
  • Yolkonak

Tunceli‘nin Tarihçesi

Dersim diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli’yi değil, o yörenin adını belirler. Bugünkü Tunceli merkezinin eski ismleri ise Mamiki veya Mameki (Kırmançça: Mamekiye), Kalan (Osmanlıca: قالان, Kırmançça:Qalan) idi. Dersim adı 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan 2884 sayılı Tunceli Vilayeti’nin İdaresi Hakkında Kanun ile değiştirildi ve Mamiki köyünde yeni il merkezi oluşturuldu. Kalan kasabasının merkezi de Mamiki köyü idi. Mamiki ile eski bir köy olan Siğenk Tunceli’nin birer mahallesi hâline dönüştürüldü.[2]

I. Dünya Savaşı

Dersim I. Dünya Savaşı’nda önemli rol oynadı. Dersim aşiretleri 5 bin kişilik bir kuvvetle Dersimin bir bölgesi olan Erzincan’ın, Ruslardan kurtarılması için Seyid Riza öncülüğünde savaştı ve Erzincan kurtarıldı.

Cumhuriyet dönemi

İlin eski adı Dersim’dir. Dersim ili 26 Haziran 1926’da TBMM’de alınan kararla ilçeye dönüştürülerek Elazığ’a bağlandı. 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan Tunceli Kanunu ile tekrar il oldu ve Dersim tarihsel yöresi içinde yer alan ve Munzur çevresini kapsayan bölgenin adı Tunceli olarak değiştirildi. Cumhuriyet döneminde Seyit Rıza önderliğinde Dersim İsyanı’na tanıklık eden Tunceli, 1937-38 yıllarında gerçekleşen Dersim tenkil harekâtı sırasında büyük zarar gördü.

Tunceli‘nin Nüfusu

Tunceli'nin nüfusu
Tunceli’nin nüfusu

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Tunceli il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Tunceli il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Tunceli İli 2010 Genel Nüfus Sayımı
İl ve İlçeler Şehir Köy Toplam
Merkez 33.079 5.882 38.961
Çemişgezek 3.685 6.088 9.773
Hozat 6.589 2.554 9.143
Mazgirt 3.060 10.250 13.310
Nazımiye 3.046 2.989 6.035
Ovacık 6.309 2.939 9.248
Pertek 9.737 7.962 17.699
Pülümür 2.793 2.670 5.466
Toplam 71.298 41.334 112.632

Siyaset

Tunceli belediye ünvanını 1945 yılında almıştır. 2004’e kadar CHP Belediyeleri kazanmıştır. Halen Tunceli Belediye Başkanı BDP’li Edibe Şahin’dir. Tunceli Milletvekili Sayısı 2’dir. 24. Dönem’de Tunceli’yi CHP’li Kamer Genç ve Hüseyin Aygün temsil etmektedir.

Kültür ve sanat

Yunan tarihi ve coğrafyacılarının Dersim bölgesine Daranis ve Derksene adını verdikleri söylenir. Bölgede konuşulan diller Zazaca ve Türkçe’dir. Bazı ilçelerinde Kurmanci de konuşulmaktadır.

Eğitim

  • Tunceli Üniversitesi
  • Tunceli Fen Lisesi
  • Tunceli Ağustos Koleji
  • Tunceli Anadolu Öğretmen Lisesi
  • Tunceli Özel Kalan İlk Öğretim Okulu
  • Tunceli Özel Munzur Koleji Fen Lisesi
  • Tunceli Özel Munzur Koleji Anadolu Lisesi
  • Tunceli Anadolu Lisesi
  • Tunceli Anadolu Teknik Lisesi
  • Tunceli Atatürk Anadolu Lisesi
  • Tunceli Atatürk Lisesi
  • Tunceli Namık Kemal Endüstri Meslek Lisesi
  • Tunceli İsmet İnönü Ticeret Meslek Lisesi
  • Tunceli İsmet İnönü Anadolu Meslek Lisesi
  • Tunceli Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
  • Tunceli Halide Edip Kız Meslek Lisesi
  • Tunceli Sağlık Meslek Lisesi

Spor

1990 yılına kadar Tuncelispor adını taşıyan bir futbol takımı vardı. Bu takım, 2008-2009 sezonunda Dersimspor olarak geri döndü. 2010 Bölgesel Amatör Lig 1.Grup Lideri [17]

Kaynakça

  1. ^ “2013 genel nüfus sayımı verileri”. Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  2. ^ Tahir Sezen, Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın Nu:21, Ankara, 2006, s. 265.
  3. ^ “1965 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  4. ^ “1970 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. ^ “1975 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ^ “1980 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ^ “1985 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ^ “1990 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ^ “2000 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ^ “2007 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ^ “2008 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ^ “2009 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ^ “2010 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ^ “2011 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ^ “2012 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  16. ^ “2013 genel nüfus sayımı verileri” (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde özgün kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  17. ^ www.cnnturk.com

 

Similar Posts

One Comment

Bir yanıt yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.